Muhasebenin Temel Kavramları

Muhasebenin temel kavramlarını şu şekilde sıralayabiliriz;

1. Sosyal Sorumluluk Kavramı,

2. Kişilik Kavramı,

3. İşletmenin Sürekliliği Kavramı,

4. Dönemsellik Kavramı,

5. Parayla Ölçülme Kavramı,

6. Maliyet Esası Kavramı,

7. Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı,

8. Tutarlılık Kavramı,

9. Tam Açıklama Kavramı,

10. İhtiyatlılık Kavramı,

11. Önemlilik Kavramı,

12. Özün Önceliği Kavramı.


Peki yukarıda sıralamış olduğumuz, muhasebenin temel kavramları tam olarak ne anlama geliyor, kısa kısa açıklamalarla muhasebenin temel kavramlarına beraber bir göz atalım.


1. Sosyal Sorumluluk Kavramı, muhasebe işlemlerinin/operasyonlarının gerçekleştirilirken, belli bir grup ya da kişiye göre değil, tüm toplumun yararının gözetilmesi ve dolayısıyla tarafsız, gerçeğe uygun ve güvenilir bir muhasebe sürecinin yerine getirilmesi anlamına gelmektedir.


2. Kişilik Kavramı; işletmenin, işletme sahiplerinden ayrı bir kişiliğe sahip olması ve gerçekleştirilen muhasebe işlemlerinin bu kişilik adına yapılmasını ifade eder.


3. İşletmenin Sürekliliği Kavramı, bir işletmenin belli bir süreye bağlı olmadan süresiz olarak devam edeceğini ifade eder ve işletme sahiplerinin ömürleri ile sınırlı olmadığına işaret eder. İşletmelerin ömrü sonsuz kabul edilir ancak işletmenin son bulması ya da sürekliliğin ortadan kalkması durumunda mali tablo dip notlarında bu duruma yer verilir. Bu kavram aynı zamanda maliyet esasına temel oluşturur.


4. Dönemsellik Kavramı, işletmenin sürekliliği kavramı ile süresiz ömre sahip olduğu kabul edilen işletmenin, belli dönemler ile birlikte değerlendirmeye tabi tutulması anlamını taşır ve bu dönemler ile birlikte bu kavram, her dönemin faaliyetlerinin ayrı ayrı hesaplanması sonucu karşılaştırma ve dönemsel değerlendirme yapılmasına olanak tanır.


5. Parayla Ölçülme Kavramı, muhasebe işlemlerinin para ile ölçülmesini ifade eder ve ortak ölçü biriminin para olması anlamı taşır. Muhasebe işlemleri ulusal para birimi ile gerçekleştirilir.


6. Maliyet Esası Kavramı, işletme tarafından edinilen varlık ve hizmetlerin (maliyetlerin belirlenmesinin uygun ya da mümkün olmadığı bazı kalemler hariç) muhasebeleştirilmesinde bunların maliyetlerinin esas alınarak gerçekleştirilmesini ifade eder.


7. Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı, muhasebe kayıtlarının gerçek ve usulüne uygun tarafsız belgelere dayandırılarak, muhasebe işlemlerinin gerçekleştirilirken tarafsız ve ön yargısız davranılması anlamını taşır.


8. Tutarlılık Kavramı, muhasebe kayıt düzeni ve değerleme yöntemleri gibi işlemlerin, benzer olay ve işlemlerde değişiklik göstermemesi gerekliliğine işaret eder. Bu kavram, muhasebe kayıt düzeni, değerleme ölçüleri ile mali tablolarda biçim ve içerik yönünden tek bir düzene işaret eder. Geçerli bir nedenle bir değişikliğe gidilmesi gerekmesi hallerinde, bu değişiklikler ve dolayısıyla parasal etkilerinin ilgili mali tablo dipnotlarında açıklanması gerekir.


9. Tam Açıklama Kavramı, mali tablolardan yararlanacak kişi ve kurumlara, doğru karar vermelerini sağlayacak şekilde verilerin açık ve anlaşılabilir olmasıdır.


10. İhtiyatlılık Kavramı, işletmenin karşılaşacağı risklerin göz önünde bulundurulmasını ve gerçekleşmesi muhtemel gider ve zararlar için karşılık ayrılması anlamına gelir.

11. Önemlilik Kavramı, işletmeye ait muhasebe işlemlerinde, önemli hesap tutarları çok küçük sayılarla ifade edilse bile bunun dikkate alınmasını ifade eder. Sayısal olarak küçük tutarlar mali tablolarda gösterilmediğinde tablo doğru yorumlanamıyorsa bu bilgiye kesinlikle yer verilmelidir.


12. Özün Önceliği Kavramı, şekilden çok finansal özelliğin dikkate alınması gerekliliğini vurgular. Genel anlamda şekil ve öz aynı doğrultudadır ancak şekil ile öz arasında bir fark bulunmaktaysa öz tercih edilir. Özetle; işletme bir alacağını süresinde tahsil edememişse öz itibariyle şüpheli duruma düşmüş kabul edilir. İşletme alacağın tahsilinden emin dahi olsa süresinde tahsil edilememiş olan bu alacakla ilgili şüpheli alacak olarak kayıt gerçekleştirilir.